تاریخچه بردگیم: بردگیم‌های قدیمی در گذر زمان قسمت دوم

۱۰ بازی رومیزی مهم تاریخ: قسمت دوم

 در طول هزاران سال که از خلقت بشر می‌گذره، بردگیم‌ها (بازی‌های رومیزی) یکی از وسایل سرگرمی مردم سراسر دنیا تلقی می‌شدن.

همونجور که در مطلب اول در مورد تاریخچه بردگیم و بازی رومیزی گفتیم، اجداد ما در دوران پارینه سنگی، سینمایی که نبوده برن پس اگر تفریحی هم میخواستن بکنن، نهایتاً باید میرفتن تا مجسمه ابوالهول، یک سُک‌سُک میکردن و برمیگشتن، پس به طور کلی کار خاصی ازشون بر نمیومده، در نتیجه این اجداد خردمند به بازی کردن علی الخصوص به بردگیم و بازی فکری علاقه وافری داشتن. در ادامه مطلب قبل که به معرفی بازی های رومیزی قدیم و بردگیم ها در طول تاریخ پرداختیم در این مطلب به معرفی ۶ بازی دیگه میپردازیم:

۶- عمارت سعادت (The Mansion of Happiness)

بازی موسوم به عمارت سعادت

وقتی برادران پارکر، بازی “عمارت سعادت: بازی اخلاق و سرگرمی” را در سال ۱۸۹۴ منتشر کردن، مدعی بودن که این بازی، اولین بردگیم تولید شده در ایالات متحده است. در واقع این بازی احتمالاً دومین بازی تولید شده در آمریکا محسوب میشه. نکته مهم در مورد این بازی این هست که این بازی خلف صالح «مسابقه‌ی آخرت» قلمداد میشه، که تم مشابه اون در بسیاری از بازی‌های مذهبی قدیمی‌تر دیده میشه.
طراحان این بازی باید به نحوی از شباهت به مفاهیم شرط‌بندی که در اون دوره بسیار وقیح و زشت تصور میشد دوری میکردن، چرا که از تاس در این بازی استفاده میشه. الگوی بازی ساده است و در طول بازی باید تاس بیندازی و در مسیر جلو بری. نقاشی‌ها روی صفحه‌ی بازی واقعا بی‌نظیر هستن و گرافیک اونها در حد بازی‌های کارتی خوش آب و رنگ بالاست.
در این بازی کسانی که عید روز شنبه‌ی یهودی رو جدی نگیرن و اعمال اون رو ترک کنند به ضرب شلاق محکوم میشدن. مجازات بیکاری در بازی فقر بود. این بازی یک قانونی داره که احتمالاً بدترین قانون وضع شده در تاریخ بردگیم‌ها هستش، در طول بازی بعضی وقت‌ها بازیکن‌ها باید یک دور صبر میکردن تا نوبت به انداختن تاس توسط اونها برسه، در این مدت بازیکن محروم حتی نباید به سعادت فکر میکرد، چه برسد به این که بخواد به دنبال سعادت بره.

۵- سِنِت (Senet)

تصویر بانوی مصری در حال بازی سنت

سِنِت قدیمی‌ترین برد گیم شناخته شده در طول تاریخ هست و چند نسخه از این بازی در خرابه‌های مصر باستان پیدا شده، به طور مثال ۴ نسخه از بازی سِنِت رو داخل مقبره توت ‌عنخ ‌آمون یکی از فراعنه مصر پیدا کردن. بازی سِنِت یک صفحه‌ی مستطیلی شکل داشته با خونه های مربعی که شامل سه ردیف خونه‌ی ده تایی میشده و هر بازیکن هم بین ۵ تا ۷ مهره داشته. هرچند قوانین بازی هیچ وقت پیدا نشده، با این حال بنا به فرضیات و بررسی‌های کارشناسان عرصه بردگیم بازی این طور بوده که هر بازیکن باید مهره‌هایش را زودتر به انتها میرسانده تا برنده بازی بشه و در بازی به جای تاس هم از تکه‌های چوب استفاده میکردن.
سِنِت در ابتدا به عنوان سرگرمی بازی میشده، اما با گذشت زمان خیلی برای مصریان باستان جنبه‌ی مذهبی پیدا کرده، به نحوی که در خانه‌های صفحه ی بازی، نمادهای خدایان مصری دنیای پس از مرگ نقاشی میشده. نکته جالب اینجاست که، وقتی ما امروزه میشینم پای بردگیم بازی کردن، در نهایت چیزی که به دست میاریم، ی دورهمی خوب و سرگرمیه، اما برای مصری هایی که سِنِت بازی میکردن این طور نبوده، اونها کلا مجذوب در بازی میشدن و توی بازی با خلوص نیت با خدای خورشید ارتباط برقرار میکردن تا تو زمان حیاتشون مطمئن بشن از عذاب های دنیای بعد از مرگ نجات پیدا میکنن و این است تاثیر بردگیم بر روان انسان در طول تاریخ بشر.

۴- منکالا (Mancala)

بازی منکالا

برای بازی منکالا فقط یک زمین نرم لازمه و چند سری سنگریزه یا بذر. منکالا یجور بازی بشمار و بگیر (count-and-capture) بوده و بازی به این شکل هست که، چند ردیف چاله روبروی هم کنده میشدن (یا روی تیکه چوب هک میکردن) و بازیکن‌ها به نوبت و گردشی سنگریزه هایشون رو در زمین ایجاد شده پخش میکردن. شواهدی هست که نشون میده این بازی حتی از سِنِت هم قدیمی تر هستش، اما اعتبار این شواهد هنوز تایید نشده.
بازی منکالا هدف های مختلفی داشته، اما هدف مشترک بین همه شون سرعت العمل در توزیع سنگریزه هاست و کسی که این کار رو بهتر انجام بده بازی رو میبره. منکالا از دسته بردگیم های ناشناس و در کنج عزلت مانده محسوب میشه و این بنده خدا رو تا همین اواخر در اروپا و آمریکا نمیشناختن. همچنین طبق گزارش موسسه‌ی Smithsonian منکالا بازی ملی آفریقا هستش.

مکانیزم این بازی دقیقا مشابه مکانیزم بازی پنج طایفه یا همون Five Tribes هستش؛ در واقع این مکانیزم منکالا نامگذاری شده.

۳- چاوپات (Chaupat)

تصویر بازی چاوپات
مشابه منچ خودمون

بازی هندی چاوپات و پاچیسی جز اولین بازی‌های سبک دوز و نقطه بازی هستش که ما خوب میشناسیمشون و بازی منچ که معرف حضور همگان هست، نمونه‌ی خیلی ساده‌تری از چاوپات هستش. در این بازی که حداکثر ۴ نفره هست، بازیکن ها مهره‌هاشون رو با انداختن نوعی تاس در زمین حرکت می‎دادن، هر بازیکن میتونسته با نشستن تو خونه ی بازیکن حریف، مهره ی اونو برای خودش کنه. حالا اگر دو تا از مهره های یکی از بازیکنا تو یک خونه بشینن، تبدیل به ابرمهره میشدن.
آقای اکبر اول – از سلاطین مغول که اسمشو منم تا حالا نشنیده بودم – این بازی را روی یک زمین بزرگ بازی میکردن و در یک حرکت ناجوانمردانه یا شاید جوانمردانه از نگاه خودش به جای مهره ها از دختران کنیزش برای بازی استفاده میکرده، حالا این نکته که چطور این بازیکن های انسانی با هم ترکیب میشدن و به ابرمهره تبدیل میشدن، در هاله ای از ابهام در تاریخ مونده و راوی از نقل ادامه ماجرا خودداری کرده و از منطقه گریخته و شما هم خیلی کنجکاو نشید روی این موضوع.

۲- چتورانگا (Chaturanga)

بازی چتورانگا

چتورانگا جز بازی هایی هست که نباید فراموش کرد، اگر خود بازی هیچ نکته مثبتی هم نداشته باشه، به خاط میراث خلفش یعنی شطرنج، باید به جناب چتورانگا احترام بزاریم.
کمتر بازی‌ای رو مثل شطرنج پیدا میشه کرد که همه جا شناخته شده باشه، پای شطرنج حتی به جنگ سرد هم باز شد و فینال شطرنج قهرمانی جهان در سال ۱۹۷۲ فیشر و اسپاسکی روی صفحه بازی شطرنج جور کشورهاشون و جریان شرق و غرب رو میکشیدن. شطرنج در بین اروپایی ها و آمریکایی ها به بازی پادشاهان هم شناخته میشه. خیلی از کشورهایی مختلف دنیا هم واس خودشون یجور شطرنج ابداع کردن مثلا چینی ها ژیانکی بازی میکنن، ژاپنی ها شوگی. کره ای ها، تایلندی ها و هندی ها هم ی مدلایی برای خودشون ساختن. لپ کلام این که شطرنج در واقع تمثیلی از زندگی هستش.
چتورانگا که پدرجد شطرنج امروزی محسوب میشه، سنش به قرن ۷ قبل از میلاد برمیگرده. صفحه ی چتورانگا و مهره های اون تقریباً با شطرنج فعلی که میشناسیم یکی هستن. اما متاسفانه با بی توجهی مسئولین فرهنگی در اقصی نقاط جهان، قانون هاش از یاد رفته. با این حال به نظر میرسه ابداع کنندگان چتورانگا زدن وسط وسط خال! یعنی ی چیزی ساختن باقلوا که به چهارگوشه ی جهان سرایت کرده، چیزی که سراسر سراسر پیچیدگی و مهارت و زیبایی هستش.

۱- بازی سلطنتی اور (The Royal Game of Ur)

تصویر بازی سلطنتی اور
قدیمی‌ترین بازی شناخته‌شده

بازی سلطنتی اور در واقع قدیمی‌ترین بازی‌ توی این کره خاکی هستش که قوانین اون حفظ شده . قدیمی ترین نسخه از این بازی، که در ۱۹۲۰ در بغداد کشف شد، عمرش به ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد برمیگرده. شیوه انجام بازی شبیه سِنت هستش تقریبا و بازیکن ها تاس میندازن و مهره هاشون رو به سوی هدف حرکت میدن.

در این سالیان بی خبری از این بازی، همه فکر میکردن این بازی از بین رفته است و از ۲۰۰۰ سال پیش به این سمت، با تخته نرد جایگزین شده اما یک خوره ی بازی به اسم اروین فینکل به طرز شاعرانه ای یک کتیبه ی سنگی کشف کرد که قوانین بازی را قشنگ توضیح میداد، بعد از اون فینکل تصادفاً عکسی از یک بازی مدرن در هند پیدا کرد و از اونجایی که خیلی آدم پیگیری بود باز گشت و گشت تا به یک معلم بازنشسته در هند رسید که این بازی رو تو جوونی هاش بازی کرده و اینجا بود که فینکل خان به جهانیان فهموند که ای ملت بازی سلطنتی اور بازی هستش که از همه ی بازی های دیگه تو تاریخ سابقه‌دار تره و فسیلیه برای خودش.

در حال حاضر هم میشه این بازی رو اینترنتی بازی کرد فقط حواستون باشه که وقتی بازی میکنید دارید با چه بازی روبرو میشید و هی به خودتون یادآوری کنید که قدمت این بازی از قدیمی ترین امپراتوری های عالم هم بیشتره.

و اینجاست که باید گفت این است قدرت بردگیم و بازی رومیزی. پس نذارید این قدرت پای پلی‌استیشن به فنا بره.

منبع : ترجمه‌ای آزاد از این لینک به علاوه مقداری دخل و تصرف